Kent u deze foto nog? Wel als u 'm al eens gezien hebt. Het is de dove Harold Whittles, een jongen die voor het eerst een geluid hoort. Een foto die je nooit vergeet. Jack Bradly nam de foto direct nadat de arts een hoorapparaatje in Harolds oor had gedaan. Nu is er de video van Sloan Churman, doof geboren en hoort zichzelf voor het eerst huilen als ze 29 is. We kunnen ons nu voorstellen hoe het is als je nooit gehoord hebt en dan ineens is er geluid. Een modern scheppingsverhaal


Rosa Spier @ 21:41 | link |

De recensiekoning recenseert een taalregel: niet tweemaal hetzelfde woord?

Sinds enige tijd beoordeelt (liever niet nog een keer 'recenseert' natuurlijk) recensiekoning.nl alles waar maar een mening over te geven is (liever niet weer 'recenseren') in de rubriek 'Dag in Dag uit' van de Volkskrant. Vandaag behandelt de koning de zogenaamde regel dat je in een tekst niet tweemaal hetzelfde woord kort na elkaar mag gebruiken.

Wel of geen herhaling?
Eigenlijk valt hier niet zoveel aan te recenseren want deze regel berust nergens op en kan zelfs veel onduidelijkheid opleveren. Wie wel eens een ICT-tekst heeft gelezen met daarin de begrippen 'programma', 'toepassing', 'applicatie', 'oplossing' door elkaar gebruikt, weet wat ik bedoel. Met name in zakelijke teksten, zoals instructies, manuals en rapportages leidt deze regel tot veel verwarring. Daarnaast is in de retorica de herhaling een gewilde stijlfiguur: 3x kopvod doet het beter dan de reeks hoofdbedekking, hoofddoekje en sjaaltje. Dit alles laat onverlet dat in veel gevallen enige afwisseling ook aantrekkelijk is in een tekst.

Komma voor 'en'?
In dezelfde recensie komt trouwens nog een regel voor die de recensiekoning niet ontkracht en dus (?) blijkbaar voor waar aanziet. Dat is de regel dat je voor het woord 'en' nooit een komma zou mogen zetten. Nu is het zo dat je in de meeste gevallen voor 'en' inderdaad beter geen komma kunt zetten, maar er zijn wel degelijk situaties waarin een dergelijke komma bijdraagt aan een betere tekst. Bijvoorbeeld: 'Te koop: een koe, geeft iedere dag melk, en een kalf.' Dus in absolute zin is deze regel niet juist. Waarschijnlijk gaat het hier om een schoolmeestersregeltje.

Veel taalregeltjes worden vaak te absoluut gebracht. Herhaling van een woord is soms beter, maar niet altijd. Geen komma voor de 'en' is meestal beter, maar niet altijd.
Willem Hendrikx @ 12:08 | link |

Slecht liplezen

Twee jaar geleden was de ‘Bad Translation’ van de befaamde bunkerscène uit de film Der Untergang razend populair. Het ging om het fragment waarin Hitler volkomen uit zijn dak gaat van boosheid en schreeuwt dat hij spijt heeft dat hij niet - net als Stalin - alle hoge officieren heeft geliquideerd. Er verschenen tientallen alternatieve ondertitels bij de film, zoals deze over de iPad die niet kan multitasken.

Bij de Bad Translation bleef de originele geluidsopname gewoon bestaan. Een alternatieve ondertiteling was een fluitje van een cent vergeleken bij de huidige hit op Youtube: Bad Lip Reading. De (grappen-)makers halen de gehele geluidsband onder de film weg en spreken of zingen een nieuwe, alternatieve geluidsopname in op basis van slecht liplezen. Dat geeft vaak hilarische effecten. Vergeleken met de Bad Tranlation is Bad Lip reading een behoorlijk professionele bezigheid.

Afgezien van popartiesten moet vooral presidentskandidaat Rick Perry het ontgelden op het BLR-kanaal. Er komt nu vooral incoherente onzin uit zijn mond: I had this gril that was to ugly to ride.


Rosa Spier @ 20:29 | link |

Goethe, de poedel en de stekker

Het niveau van het debat over de miljoenennota was laag. Ik bedoel dat niet in morele zin, maar vooral in intellectuele zin. Wel afgezien van de dubbelzinnige opmerking van Wilders dat bij mevrouw Sap de stekker er nooit heeft ingezeten.

Voor het overige ging het over kleuters en poedels. Het was toneelspel. Ik bedoel het in de zin dat het allemaal van tevoren was bedacht, gewikt en gewogen. Cohen stelde Wilders voor als een kleuter die maar niet naar school wil. Eerlijk gezegd begreep ik helemaal niets van die vergelijking. Het kwam er ook wat aarzelend uit bij Cohen. Alsof hij zich afvroeg of dit wel het juiste moment was voor deze metafoor. Wilders had hem zojuist de bedrijfspoedel van Rutte genoemd die mag plassen en blaffen, maar zodra hij het baasje thuiskomt op zijn schoot kruipt. De poedel Cohen verkoopt volgens Wilders zijn ziel en zaligheid aan Rutte.

Jammer dat Wilders zijn klassieken niet kent. Je verkoopt namelijk je ziel en zaligheid juist aan de poedel. Dr. Faust verkoopt zijn ziel aan de poedel die zojuist zijn huis is binnengeglipt. De poedel is de duivel vermomd als poedel. Als de duivel zijn ware wezen openbaart, zegt Faust: Das also war des Pudels Kern. Faust verkoopt vervolgens zijn ziel aan de duivel. En dan loopt het natuurlijk slecht af.

Als Wilders zijn klassieken had gekend, had hij Rutte dus de poedel genoemd aan wie Cohen zijn ziel en zaligheid heeft verkocht. Meer dan de poedelprijs voor debatteren zit er voor Wilders niet in.
Rosa Spier @ 14:55 | link |

De Troonrede redigeren

Lange tijd en wereldwijd zullen de gevolgen van de financieel-economische crisis voelbaar blijven. Een ingrijpend pakket van ombuigingen is nu noodzakelijk om de positie van ons land ook op de lange termijn te verbeteren. Maatregelen voor de jaren na 2011 zullen vanzelfsprekend door een nieuw kabinet voorbereid moeten worden.

Zomaar een alinea uit de Troonrede van vorig jaar. Het is abracadabra voor Henk en Ingrid en voor Jip en Janneke. En de rest van Nederland kijkt ook niet reikhalzend uit naar de Troonrede. Misschien is dat wel de reden, dat deze jaarlijkse voorlezing door de vorst nooit uitlekt. Niet zo heel veel mensen zijn er in geïnteresseerd. De bijbehorende nota’s zijn relevanter.

Elk jaar weer is er kritiek op de Troonrede. Mensen snappen het niet. Volgens mij komt dat niet omdat er zoveel moeilijke woorden in staan. In het fragment hierboven is alleen financieel-economisch lastig, maar ik denk dat ook Henk en Ingrid wel weten wat dat betekent. Volgens mij komt het bijvoorbeeld omdat de Troonrede als een bonte verzameling van losse zinnen overkomt. Wat is het verband tussen de drie zinnen hierboven? Ik mis vooral verbindingswoorden, zoals ‘daarom’. Waarom staat er in de tweede zin niet ‘een pakket van ombuiging is daarom noodzakelijk’?

Verbindingswoorden zoals daarom, hoewel, immers, echter geven aan wat het verband is tussen zinnen en alinea’s. Maar dat is niet het enige probleem. Er zijn verder te veel hulpwerkwoorden. Er zijn naamwoordconstructies. Feitelijk allemaal kenmerken van een tekst geschreven door ongeoefende schrijvers. Hoe zou ik het doen?

Lange tijd en wereldwijd blijven de gevolgen van de financieel-economische crisis voelbaar. Een ingrijpend pakket van ombuigingen is daarom nu noodzakelijk om de positie van ons land te verbeteren. Dat geldt ook voor de langere termijn. Een nieuw kabinet moet dus ook maatregelen voor de jaren na 2011 voorbereiden.

Leve de koningin!
Rosa Spier @ 13:42 | link |

De wet op begrijpelijke teksten

Afijn, u weet natuurlijk allang dat u voor een begrijpelijke tekst bij ons kunt aankloppen. En in sommige gevallen moeten bedrijven ook wel aankloppen bij tekstbureaus, omdat de wet stelt dat bepaalde teksten begrijpelijk moeten zijn voor burgers: bijsluiters bij medicijnen, pensioenoverzichten en bijvoorbeeld de informatie over de hypotheek. Want voor je het weet staat de taalpolitie op de stoep om een bedrijf een prent te geven.

Maar kun je de begrijpelijkheid van teksten wel vastleggen in een wettekst die vast even onbegrijpelijk is als de bijsluiter bij uw pillen? Ik moet zeggen dat ik weinig begrijp van het pensioenoverzicht dat ik onlangs kreeg. En dat is dan een universeel pensioenoverzicht. Is de taalpolitie al onderweg naar mijn pensioenboer?

Er is inmiddels een hoogleraar Tekstontwerp en Communicatie in Utrecht benoemd. Hij heet Leo Lentz. Hij is niet erg hoopvol gestemd over de voortgang in de begrijpelijkheid van teksten die de wet noemt. Zo is de opbouw van de bijsluiter door de wetgever bedacht, maar nooit getoetst bij de lezer; slechts een kleine minderheid van de klanten van de banken kan de voor hem relevante informatie in het hypotheekpakket terugvinden. Om over begrijpen nog maar te zwijgen.

Dus verkoopt financiële of medische producten? Neem dan maar snel contact met ons op voor u een stevige boete krijgt van de overheid. Zeg niet dat ik u niet heb gewaarschuwd.
Rosa Spier @ 13:40 | link |

Politiemissie of militaire missie?
Een kwestie van framing.

Is onze missie naar Kunduz een politiemissie of een militaire missie? Dat blijkt een kwestie van perspectief te zijn. Minister van Defensie Hillen maakt in elk geval duidelijk dat Nederland vooral militairen naar Kunduz stuurt: Ik vind het nog steeds raar dat Kunduz geen militaire missie mag heten, terwijl het bijna alleen maar militairen zijn, zei Hillen tegen Vrij Nederland. Maar volgens minister-president Rutte heeft Hillen niet willen zeggen dat het om een militaire missie gaat: Dat was absoluut niet zijn bedoeling. Volgens Rutte was het een woordenkwestie, maar is het goed dat het misverstand is rechtgezet.

De discussie over de missie in Kunduz is een aardig voorbeeld van de rol die framing in speelt. Aan de politiekant gebruikt men graag termen als wederopbouw, herstel van de rechtsorde en samenwerking met de lokale bevolking. Aan de militaire kant gaat het over bermbommen, bewapening en de strijd met terroristen. Wie er in slaag om zijn frame het krachtigste naar voren te brengen, heeft een punt voor in de discussie.

Gelukkig hebben we altijd nog Google om te bepalen wie er aan de winnende hand is. Daar leveren de trefwoorden Kunduz militaire missie op 8 september 95.000 treffers op. Bij Kunduz politiemissie blijft de teller steken op 83.000 treffers. Een lichte voorsprong dus voor het militaire frame. Met dank aan Hans Hillen.

Meer weten over framing? Kom dan naar de lezing over dit onderwerp van Jan Kuitenbrouwer tijdens onze Boekenborrel op 7 oktober! Zie onze aankondiging.
Erik @ 15:11 | link |

Cleverbot

Een cleverbot is een chatmachine, de zelfstandig antwoorden op je vraag geeft. Een vorm van kunstmatige intelligentie. Voer een vraag in en de bot geeft antwoord. En vervolgens ontstaat een conversatie: een gesprek met een robot. De bot haalt zijn reactie uit een enorme database met mogelijke antwoorden. De bot heeft namelijk al meer dan 20 miljoen gesprekken gevoerd via het web. Hij is inmiddels voor 43% menselijk. Het begint dus al op een echt gesprek te lijken. Maar het gaat vaker mis. Dat wil zeggen dat de bot soms hele merkwaardige antwoorden geeft. Als een mens zo’n antwoord geeft, zou je denken heeft hij zijn pilletjes wel geslikt.

Ik: Hallo. Hoe gaat het met u?
Bot: Goed, wil je met me trouwen?
Ik: Natuurlijk. Wanneer?
Bot: Huishouden bijvoorbeeld.

Je hoeft dus niets te doen om de bot te ontregelen. Het gaat allemaal vanzelf. Het is een leuk spelletje voor tussendoor. Maar wat gebeurt er nu als je twee bots met elkaar laat praten? Cornell Creative Machines Lab wilde het eens uitproberen met twee Cleverbot AI ChatBots met het volgende resultaat:



Wat een bitch!

Rosa Spier @ 08:46 | link |