Maria (ont)maagd

Vertalen blijft lastig.
Een paar jaar geleden schreef ik al over een van de vele vertaalfouten in Byll Brysons 'A Short History of Nearly Everything'. Bryson citeert de astronoom Geoffrey Marcy die constateert dat er iets bijzonders aan de hand is met de planeten in ons zonnestelsel: 'They're all in the same plane. They're all going around in the same direction. It's perfect, you know. It's gorgeous. It's almost uncanny.' De vertaler maakte er van:
'Ze zitten allemaal in hetzelfde vliegtuig. Ze draaien allemaal rond in dezelfde richting… Weet je, het is volmaakt. Het is grandioos. Het is bijna griezelig.'
Inderdaad: bijna griezelig. Voor het geval u het opzoekt: ik meen dat de fout in latere drukken is hersteld.

Vertaalfouten zijn natuurlijk bijna net zo oud als… de toren van Babel. Een van de merkwaardigste die ik recentelijk onder ogen kwam is die waarbij de vertaler van een 'jonge vrouw' een 'maagd' maakte. Maakt dat nu zoveel uit, denkt u misschien. Toch wel: die jonge vrouw waar het om gaat is Maria, moeder van Jezus Christus, ook wel aangeduid als de 'Heilige Maagd Maria'. Over dat heilig wil ik me hier verder niet uitlaten, maar de kwalificatie 'maagd' berust dus op een vertaalfout.
Hoe dat zit? De bron van alle bijbelvertalingen is de Griekse Septuagint, een vertaling van oudtestamentische teksten uit het Hebreeuws daterend van ca. 250 – 100 v. Chr. Die Septuagint is eeuwenlang overgeschreven en gebruikt voor vertalingen naar andere talen.

Voor het eerst heeft nu een team van 70 wetenschappers afkomstig uit verschillende landen een vertaling gemaakt in het Duits gebruikmakend van de oorspronkelijke Hebreeuwse teksten, aldus Die Welt. En wat blijkt? In de oorspronkelijk tekst sprak de profeet Jesaja: 'Darum wird der Herr selbst euch ein Zeichen geben: siehe, die junge Frau wird schwanger werden und einen Sohn gebären. Und sie wird ihn Immanuel nennen.' In de Septuagint werd dit: 'Darum wird der Herr selbst euch ein Zeichen geben: sie, die Jungfrau wird schwanger sein und einen Sohn gebären. Und du wirst ihm den Namen Emmanuel geben.'

'Jonge vrouw' werd vertaald met het Griekse parthenos, ofwel maagd. Het begin van een merkwaardig verhaal over een vrouw die altijd maagd zou zijn gebleven, ondanks het krijgen van meerdere kinderen.
Paul @ 16:08 | link |