Jip-en-Janneke-taal werkt averechts

Opdrachtgevers vragen ons soms een folder of brief te herschrijven in Jip-en-Janneke-taal. “Onze schoonmakers moeten het ook kunnen lezen”, is dan vaak het argument. Wij zijn daar altijd een beetje huiverig voor. Terecht, blijkt uit recent onderzoek: vmbo-leerlingen begrepen vereenvoudigde teksten minder goed dan de oorspronkelijke teksten.

Promotie-onderzoek
Vmbo-leerlingen begrijpen teksten met korte zinnen niet beter dan teksten met langere zinnen die voorzien zijn van verbindingswoorden zoals ‘omdat’. Dat blijkt uit een onderzoek van Jentine Land, die onlangs op dit onderwerp promoveerde aan de Universiteit Utrecht. Vmbo-leerlingen begrijpen ‘gewone’ teksten beter dan de versimpelde teksten in hun leerboeken.

Structuursignalen
In leermethodes voor het vmbo staan doorgaans teksten met heel korte zinnen, zoals het voorbeeld hieronder:

Steden worden belangrijker
In het begin waren heren nog de baas in de steden.
Stedelingen moesten allerlei werk doen.
Kooplieden en ambachtslieden vonden dat lastig.
Ze vroegen aan hun heer stadsrechten.
Een stad met stadsrechten mocht zichzelf besturen.

Het probleem is dat in deze zinnen de woorden die een verband aangeven – woorden zoals omdat, doordat, hoewel, want of immers – zijn weggelaten. De lezer moet dus zelf het verband aanbrengen. Dat is blijkbaar een ernstigere belemmering voor begrip dan lange zinnen.

Een publieksversie van het proefschrift van Jentine Land, ‘Zwakke lezers, sterke teksten?’, is verschenen bij uitgeverij Eburon (€ 19,50).
Erik @ 15:27 | link |